NƯỚC MANG LẠI SỰ SỐNG VÀ CHỮA LÀNH
(Ed 47:1-9.12; Ga 5:1-3a.5-16)
Lm. An-tôn Nguyễn Ngọc Dũng, SDB
Như chúng ta biết, Mùa Chay là mùa nhắc lại cho chúng ta ý nghĩa của Bí Tích Rửa Tội mà chúng ta đã lãnh nhận; qua Bí Tích Rửa Tội, chúng ta được mời gọi sống trọn vẹn lời tuyên hứa thuộc trọn về Thiên Chúa và từ bỏ ma quỷ và những việc làm của chúng. Hai bài đọc hôm nay nói lên hình ảnh của bí tích khai tâm này và hiệu quả của nước rửa tội.
Chúng ta chỉ hiểu rõ hơn bài đọc 1 hôm nay khi chúng ta liên kết nó với các chương đi trước, nhất là từ chương 40-46, những chương nói về nơi chốn, đồ dùng và nghi lễ thánh trong Đền Thờ. Đỉnh cao của những điều này là thị kiến được trình thuật về sức mạnh của suối nước mang lại sự sống chảy từ Đền Thờ. Ngôn sứ Êdêkien diễn tả một dòng sông với nước trong lành từ phía đông của Đền Thờ chảy dọc xuống phía nam, qua thung lũng Kidron và xuống tới Biển Chết. Ở đó, nó biến nước mặn không có sự sống thành một nơi mà cá nhiều vô kể và nhiều cây sẽ mọc trên bờ. Thị kiến này được xem là phép lạ để chứng minh sức mạnh của Thiên Chúa, Đấng đang ngự trong Đền Thờ, đã mang lại sự sống cho nơi mà chỉ thấy sự hủy diệt. Ngôn ngữ sử dụng trong thị kiến được gọi là “ngôn ngữ thiên đàng” được tìm thấy trong sách Sáng Thế (2:10-14), đoạn nói về dòng nước đã tưới mát vườn Êđen. Theo các học giả Kinh Thánh, Êdêkien không mong thị kiến này xảy ra cách thể lý. Nó mang tính cách tượng trưng để nói đến sức mạnh mang lại sự sống: ở đâu có Thiên Chúa, ở đó có sự sống. Đây chính là chủ đề chính của lời Chúa ngày hôm nay.
Trong bài đọc 1, Ngôn sứ Êdêkien tường thuật cho chúng ta nghe về một trong những thị kiến của mình, thị kiến về dòng nước từ cửa đông của Đền Thờ. Phần đầu nói về xuất xứ và những độ sâu khác nhau của mức nước. Điều làm chúng ta lưu ý ở đây là những cấp độ sâu khác nhau của nước: “Người ấy đi ra phía đông, tay cầm dây đo, đo năm trăm thước rồi dẫn tôi đi qua nước: nước ngập đến mắt cá chân. Người ấy đo năm trăm thước nữa rồi dẫn tôi đi qua nước: nước ngập đến đầu gối. Người ấy lại đo năm trăm thước nữa rồi dẫn tôi đi qua nước: nước ngập đến ngang lưng. Người ấy còn đo năm trăm thước nữa: đó là một con sông, tôi không thể đi qua được vì nước đã dâng cao, khiến không thể đi qua mà chỉ bơi mới được thôi” (Ed 47:3-5). Có bốn cấp độ nước sâu khác nhau; và điều này tương đồng với chương trình giáo huấn để chuẩn bị dự tòng lãnh nhận Bí Tích Rửa Tội theo truyền thống của Giáo Hội: giáo huấn, đón nhận, chọn hoặc ghi danh, và cử hành bí tích. Nhiều người nghĩ rằng, sau khi rửa tội, họ đã là Kitô hữu, điều đó không sai. Nhưng theo Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI, “là Kitô hữu” có nghĩa là “trở thành Kitô hữu” mỗi ngày. Nói cách khác, mỗi ngày chúng ta phải đào sâu hơn sự hiểu biết của chúng ta về Thiên Chúa, về niềm tin của mình; và điều quan trọng là, mỗi ngày qua đi, chúng ta có tương quan sâu đậm hơn với Chúa và anh chị em của mình. Chúng ta có đang sống điều này không?
Phần 2 nói về hiệu quả của nước từ Đền Thờ mang lại. Chi tiết quan trọng nhất là việc nước làm cho nước của biển chết hoá lành (Ed 47: 8). Và “sông chảy đến đâu thì mọi sinh vật lúc nhúc ở đó sẽ được sống. Sẽ có rất nhiều cá, vì nước này chảy tới đâu, thì nó chữa lành; sông này chảy đến đâu, thì ở đó có sự sống. Trên hai bờ sông sẽ mọc lên mọi giống cây ăn trái, lá không bao giờ tàn, trái không bao giờ hết: mỗi tháng các cây đó sẽ sinh trái mới nhờ có nước chảy ra từ thánh điện. Trái dùng làm lương thực còn lá để làm thuốc.” Như chúng ta đã trình bày, hình ảnh dòng nước mang lại sự sống này nói lên sức mạnh của Thiên Chúa, Đấng ngự trong Đền Thờ và có thể mang lại sự sống nơi không có sự sống. Chúng ta đang sống hay đã chết? Nhiều người trong chúng ta có một cuộc sống thể lý thật tốt, nhưng đời sống yêu thương và tha thứ [đời sống luân lý] thì èo uột hoặc đã chết từ lâu. Nếu chúng ta đang ở trong tình trạng không có sức sống, đang sống trong tình trạng giận hờn, oán ghét, nói xấu nhau và không tha thứ, chúng ta hãy xin Thiên Chúa chạm đến con tim và mang lại cho chúng ta sự sống sung mãn của Ngài.
Trong Tin Mừng hôm nay, chúng ta nhận ra một trong những nghệ thuật Thánh Gioan sử dụng để viết: nghệ thuật “kịch nghệ” Hy Lạp. Bài Tin Mừng hôm nay là một ví dụ điển hình. Chúng ta có thể chia bài Tin Mừng hôm nay theo một bản kịch như sau: (1) dàn cảnh (Ga 5:1-3a, 5); (2) cảnh 1: Chúa Giêsu và người đau ốm [trước khi được chữa lành] (Ga 5:6-9); cảnh 2: người Do Thái và người đau ốm (Ga 5:9-12); cảnh 3: Chúa Giêsu và người đau ốm [sau khi được chữa lành](Ga 5:14); cảnh 4: người đau ốm và người Do Thái (Ga 5:15-16). Chúng ta cùng nhau phân tích các cảnh này để rút ra những bài học hữu ích cho ngày sống của mình.
(1) Dàn cảnh (Ga 5:1-3a, 5): “Nhân một dịp lễ của người Do thái, Đức Giêsu lên Giêrusalem. Tại Giêrusalem, gần Cửa Chiên, có một hồ nước, tiếng Hípri gọi là Bếtdatha. Hồ này có năm hành lang. Nhiều người đau ốm, đui mù, què quặt, bất toại nằm la liệt. Ở đó, có một người đau ốm đã ba mươi tám năm.” Hình ảnh hồ nước nối kết chúng ta với thị kiến của dòng sông từ bên phải Đền Thờ của Êdêkien trong bài đọc 1. Chúng ta tìm thấy chung quanh hồ nhiều người bệnh tật đau ốm vì họ mong ước được nước hồ khi khuấy lên sẽ chữa họ. Cuối cùng hình ảnh của một người đã đau ốm ba mươi tám năm được chọn ra trong số những người đau ốm đang hiện diện ở đó. Chúng ta cũng như bao nhiêu người khác, cũng có thói hư tật xấu. Nhưng tật xấu nào mà chúng ta khó bỏ mà vẫn được chúng ta “nuôi dưỡng” cho đến ngày hôm nay? Hãy thinh lặng và xem loại bệnh nào mà chúng ta đã bị rất lâu cần được chữa lành.
(2) Cảnh 1: Chúa Giêsu và người đau ốm [trước khi được chữa lành] (Ga 5:6-9): “Đức Giêsu thấy anh ta nằm đấy và biết anh sống trong tình trạng đó đã lâu, thì nói: ‘Anh có muốn khỏi bệnh không?” Bệnh nhân đáp : “Thưa Ngài, khi nước khuấy lên, không có người đem tôi xuống hồ. Lúc tôi tới đó, thì đã có người khác xuống trước mất rồi!’ Đức Giêsu bảo: ‘Anh hãy trỗi dậy, vác chõng mà đi!’” Như chúng ta đã biết, trong Tin Mừng Thánh Gioan, Chúa Giêsu luôn luôn đi bước trước. Ngài luôn là người bắt đầu cuộc đối thoại, chẳng hạn như với các môn đệ đầu tiên hoặc người phụ nữ Samaria. Chúng ta lại thấy điều này trong câu chuyện hôm nay. Chúa Giêsu cũng bắt đầu hỏi về điều anh hằng mơ ước và tìm kiếm. Cuộc đối thoại ngắn ngủi của Chúa Giêsu với anh đã chữa lành anh. Chỉ đơn giản một cuộc đối thoại trong đó người bệnh nêu lên lý do tại sao lâu nay anh không được chữa lành và lời nói đầy uy quyền của Chúa Giêsu đã chữa lành anh. Ở cảnh này, qua hành động chữa lành, Chúa Giêsu cho bệnh nhân và cả chúng ta nữa thấy sức mạnh chữa lành không phải là nước chảy từ Đền Thờ, nhưng là Đấng ngự trong đền thờ. Nói cách khác là chính Chúa Giêsu, Người là Đền Thờ, như trong thần học của Thánh Gioan. Chính Lời của Ngài đã chữa lành anh. Còn chúng ta hôm nay thì sao? Chúng ta đã đối thoại với Chúa nhiều lần, nhưng chúng ta có được chữa lành không? Chúng ta không được chữa lành vì chúng ta “không thật sự ao ước,” “không nói thật” và không “cho phép” sức mạnh của “Lời” chữa lành chúng ta.
(Người ấy liền được khỏi bệnh, vác chõng và đi được.)
Cảnh 2: Người Do Thái và người đau ốm (Ga 5:9-12): “Hôm đó lại là ngày sabát. Người Do Thái mới nói với kẻ được khỏi bệnh: ‘Hôm nay là ngày sabát, anh không được phép vác chõng!’ Nhưng anh đáp: ‘Chính người chữa tôi khỏi bệnh đã nói với tôi: ‘Anh hãy vác chõng mà đi!’ Họ hỏi anh: ‘Ai là người đã bảo anh: ‘Vác chõng mà đi’?’ Nhưng người đã được khỏi bệnh không biết là ai.” Người Do Thái ở đây ám chỉ nhóm kinh sư và biệt phái. Cuộc gặp gỡ này mang tính chuyển tiếp như là một tiền đề cho những điều sẽ xảy ra trong hai câu sau. Hai chi tiết mang tính tiền đề trong cảnh này là việc anh ta được chữa lành trong ngày sabát và việc người Do Thái muốn biết ai là người chữa anh ta [và người được chữa lành không biết Chúa Giêsu là ai]. Việc người được chữa lành không biết Chúa Giêsu là Đấng chữa lành cho anh khiến chúng ta phải suy nghĩ. Nhiều lần trong cuộc sống, chúng ta cũng vô tình không biết Chúa Giêsu là Người đã làm những điều trọng đại cho và trong chúng ta. Chúng ta quá vui sướng với thành quả và ở lại trong vinh quang mà quên mất Đấng đã giúp cho mình đạt đến vinh quang. Đừng quá tìm vui trong mùa gặt mà quên “Chúa của mùa gặt.”
(Quả thế, Đức Giêsu đã lánh đi, vì có đám đông ở đấy.)
Cảnh 3: Chúa Giêsu và người đau ốm [sau khi được chữa lành](Ga 5:14): “Sau đó, Đức Giêsu gặp người ấy trong Đền Thờ và nói: ‘Này, anh đã được khỏi bệnh. Đừng phạm tội nữa, kẻo lại phải khốn hơn trước!’” Một lần nữa, chúng ta lại thấy Chúa Giêsu đi bước trước để bắt đầu cuộc đối thoại. Nhưng khác với những lần trước, thay vì nói lời chữa lành, Chúa Giêsu khuyên cáo anh ta về một bệnh tật khốn khổ hơn mà anh phải chịu nếu anh ta phạm tội. Trong lời khuyến cáo của Chúa Giêsu, chúng ta thấy phản chiếu thần học của người Do Thái thời đó: nguyên nhân của bệnh tật là tội lỗi. Chúa Giêsu nói đến nỗi khốn khổ hơn mà anh phải chịu, đó là sự hư mất của linh hồn. Quả thế, anh đã đi tố cáo Chúa Giêsu cho những người Do Thái là Chúa Giêsu đã chữa lành anh trong ngày Sabát. Hành động này ám chỉ việc “trao nộp” Chúa Giêsu cho người Do Thái mà Giuđa sẽ làm. Đôi khi trong cuộc sống, chúng ta cũng trao nộp Chúa Giêsu cho người khác đóng đinh khi chúng ta trình bày cho người khác một hình ảnh sai lạc về Ngài. Thay vì chúng ta trình bày cho họ về một Thiên Chúa của tình yêu thì chúng ta lại trình bày một Thiên Chúa đặt ra nhiều luật và bắt chúng ta phải theo, hay một Thiên Chúa tạo ra nhiều thập giá và bắt chúng ta phải vác. Hãy cẩn thận! Khi bạn sống không trọn vẹn ơn gọi Kitô hữu hoặc ơn gọi thánh hiến của mình là bạn đang nộp Chúa Giêsu để bị kết án.
Cảnh 4: người đau ốm và người Do Thái (Ga 5:15-16): “Anh ta đi nói với người Do thái: Đức Giêsu là người đã chữa anh khỏi bệnh. Do đó, người Do thái chống đối Đức Giêsu, vì Người hay chữa bệnh ngày sabát.” Cảnh cuối cùng tạo nên bối cảnh và lý do cho cuộc thương khó của Chúa Giêsu: một bên trao nộp và một bên chống đối và kết án Chúa Giêsu. Cảnh này nói lên “sự cộng tác vào sự dữ” của chúng ta: người khua chiêng, kẻ đánh mõ. Điểm này khuyến cáo chúng ta về thái độ “châm dầu vào lửa”. Khi một người nói xấu người khác hoặc đang làm việc gì xấu, đừng cộng tác vào việc xấu đó bằng cách “châm dầu vào lửa,” nhưng hãy thinh lặng và cầu nguyện để khỏi xa “chước cám dỗ”, làm mất lòng Chúa và mất lòng nhau.
